Çin’de ortaya çıkarak kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 olarak da bilinen koronavirüs hızlı yayılımı ile ölümleri de beraberinde getirmiş akabinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir. Koronavirüsün bu yıkıcı etkileri ile birlikte tüm dünya ülkeleri hastalığın tedavisi, hastaneye yatışın önlenmesi ve bulaşıcı etkisinin azaltılması için aşı çalışmalarına başlamıştır.
Bu yazımızda koronavirüs aşısı nedir, koronavirüs aşısı çeşitleri nelerdir, koronavirüs aşısı nasıl yapılır, koronavirüs aşısı yan etkileri nelerdir ve koronavirüs aşısı faydaları nelerdir sorularına cevaplar vereceğiz.
Koronavirüs aşısı diğer aşılar gibi koronavirüs mikrobunun zayıflatılmış halinin insanlara enjekte edilerek vücudun bağışıklık sisteminin virüsü tanıyarak gerçek virüsle karşılaştığında hastalıkla daha kolay savaşarak ölüm ve hastaneye yatışların önlenmesini amaçlayan aşıdır.
Koronavirüsün yayılımı ile birlikte imkânı olan tüm dünya ülkeleri aşı çalışmalarına başlamıştır. Bu ülkelerden Çin, Rusya, Almanya, İngiltere, Almanya ve Abd acil kullanım onayı alan koronavirüs aşılarından Moderna, AstraZeneca, Coronavac, Sputnik 5 ve Biontech Pfizer aşılarını geliştirmişlerdir. Koronavirüs aşısı çeşitleri olarak bu beş aşı sayılabilir. Bu aşılar içerisinde Biontech Pfizer aşısı ve Moderna aşısı mRNA aşı çeşitleri arasında değerlendirilebilir. Bunun dışında geliştirilmeye devam eden aşı çeşitleri ve bu aşıların üretim lisansının paylaşıldığı ülkeler de bulunmaktadır.
Ülkemizde uygulanmakta olan aşı çeşitleri Çin tarafından geliştirilen Coronavac aşısı ile Abd – Almanya ortaklığı ile geliştirilen Biontech Pfizer aşılarıdır.
Koronavirüs aşıları diğer aşı çeşitleri gibi intramüsküler (kas içine) uygulama şeklinde yapılmaktadır. Koronavirüs aşıları ülkemizde iki doz şeklinde uygulanmaktadır. Bazı üklelerde üç doz olarak da uygulandığı görülmektedir. Türkiye’de koronavirüs aşısı olmak için sağlık bakanlığı e-nabız uygulaması üzerinden aşı randevusu almak gerekmektedir. Aşı sırası önceliği olarak aşının uygulanmaya başladığı tarihten itibaren sağlık çalışanları, 65 yaş üstü kişiler aşılanmıştır. Uygulama üzerinden sağlık merkezleri veya koronavirüs aşısı yapan hastaneler seçilerek randevu saatinde burada olmanız azami önem göstermektedir.
Koronavirüs aşılarının yan etkileri genel kitlede görülmezken bazı kişilerde ortaya çıkabilmektedir. Koronavirüs aşı çeşitlerinin genelinde görülen yan etkiler şunlardır;
- Enjeksiyon yapılan bölgede ağrı oluşması
- Baş ağrısı görülmesi
- Ateş görülmesi
- Halsizlik görülmesi
- Kas ağrıları görülmesi
- İshal oluşması
Koronavirüs sağlıklı kişilerin bazılarında hiç semptom göstermeden atlatılabilmektedir. Kronik hastalığı olan, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ise semptomlar göstermekte, hastalık ağır atlatılmakta, hastaneye yatış veya yoğun bakım tedavisi gerektirmektedir. Sağlık sisteminin yoğunluğunun giderilmesi hastaneye yatış ihtiyacı hisseden tüm bireylerin sağlık imkânlarından faydalanabilmesi için hastaneye yatış olmadan tedavinin yapılması gerekmektedir. Koronavirüs aşılarının başlıca amaçları da koronavirüsün bulaşıcılığını azaltmak, virüs bulaştığında hastaneye yatış ve ölüm riskini azaltmaktır. Doğru dozda aşının yapıldığı ve tedbirlere dikkat edildiğinde koronavirüs aşılarının ölüm oranlarını ve hastaneye yatış oranlarını azalttığı uygulayan ülkelerde görülmektedir.
