FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
Boyun ve bel fıtıkları, kireçlenme, romatizmal hastalıklar, kemik erimesi, skolyoz gibi omurga eğrilikleri, spor yaralanmaları, çocuk felci, sırt – bel – boyun ağrıları vb. hastalıkların tedavisinde fizik ajanların (sıcak, soğuk uygulamalar, elektrik akımları, ışın, mekanik uygulamalar ve egzersiz) kullanıldığı tıp dalıdır. Fizik tedavi bilimi, hastanın vücudunun motor fonksiyonlarını etkileyen hastalık veya ağrıların tedavisini, hastanın rehabilitasyonunu (eski hale getirilmesini) sağlayarak yapan bir uzmanlık alanıdır. Bu sebeple fizik tedavi ve rehabilitasyon bilim dalı olarak anılmaktadır. Fizik tedavi biliminin amacı hastanın ağrılarını azaltarak hastayı aktivitelerinde bağımsız kılmak ve yaşam kalitesini arttırmaktır.
Rehabilitasyon nedir?
Rehabilitasyon, çeşitli nedenlerden ötürü ( genetik, ortopedik, damar kökenli veya nörolojik hastalıklara bağlı ) doğuştan veya sonradan ortaya çıkan, kaybedilmiş hareket fonksiyonlarının tekrar kazanılmasını amaçlayan tedavilerdir.
Uygulanacak Fizik Tedavi Teknikleri ;
-Soğuk tatbiki,
-Yüzeyel ısı (infraruj, HP, parafin, ),
-Derin ısı (ultrason, kısa dalga diatermi, radar),
-Elektroterapi (tens, elekrostimülasyon, vakum-enterferans, diadinami, galvanik-faradik akım)
-Mekanoterapi (vakum,mobilizasyon ve manipülasyon, traksiyon)
-Tedavi edici egzersiz uygulamaları
Hastalığın tanısı ve dönemine göre fizik tedavi uzman hekimi tarafında bir tedavi kombinasyonu yapılır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun amaçları nelerdir?
– Ağrının azaltılması,
– Kasların gevşetilmesi,
– Dolaşımın olumlu yönde etkilenmesi,
– Enflamasyonun giderilmesi,
– Fonksiyonların restore edilmesi; hareketin artırılması, kasların güçlendirilmesi ve koordinasyonun sağlanması,
– İlaç gereksiniminin azaltılması,
– Postür (duruş) bozukluklarının önlenmesi ve düzeltilmesi
Hangi Hastalıklarda Fizik Tedavi Rehabilitasyon Uygulanır ?
1. Bel fıtığı, boyun fıtığı gibi omurga hastalıkları
2. Kireçlenmeler ( diz, kalça, omurga v.s.), artrit, ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıklar
3. Omuzun darbe sedromu, menisküs yaralanmaları, ön çapraz bağ yaralanmaları gibi hastalıklarda ameliyat öncesi ve sonrası
4.Spor yaralanmaları sonrası (erken ve güvenli spora dönüş için)
5. Nörolojik hastalıkların rehabilitasyonu (inme, omurilik felci, beyin felci vs.)
6. Fonksiyon kaybı ve ağrı ile giden çocuk hastalıkları (pediatrik rehabilitasyon)
7. Doğumsal veya edinsel eklem ve kemik bozuklukları
8. Yanık sonrası rehabilitasyon
9. Yaşlılarda rehabilitasyon
Fizik Tedavi Kimlere Uygulanır
Kol, bacak, omuz, dirsek, ayak ve el bilek eklemleri, omuzlar, bel, sırt, boyun gibi omurga bölgelerinde çeşitli nedenlerle ağrı ve fonksiyon bozukluğu olanlara, iltihabi romatizmal hastalıkların aktif döneminde olmayanlara, öncelikle ortopedik ameliyatlar olmak üzere bazı cerrahi operasyonlar sonrasında kaslarında güçsüzlük, eklemlerinde sertleşme, fonksiyon kısıtlanması olanlara fizik tedavi uygulanmaktadır. Ayrıca beyin veya sinir hasarı sonucunda gövde, kol ve bacaklarda tam veya kısmı felç gelişenlere, hareket sistemi dışında lenf dolaşımının bozulması sonucu kol ve bacaklarında şişme olanlara fizik tedavi uygulanabilmektedir.
Fizik Tedavi kimlere uygulanmaz;
İltihabi (enflamatuar) romatizmal hastalıkların aktif dönemleri (eklemlerin, şiş, sıcak ve ağrılı olduğu dönemler), damar tıkanıklıkları, varisler, kalp pili olanlara, açık yaralar ve iltihaplı ve kanserli bölgeler üzerine uygulama sakıncalıdır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamalarının Faydaları Nelerdir?
-Ağrı ve güçsüzlüğün azalması ve geçmesi,
-Fonksiyonların artması,
-Yan etkisinin çok nadir olması ve olduğunda hafif ve geçici olması,
-Birçok durumda gereksiz tıbbi ve cerrahi tedavileri engellemesi,
-İlaçla ve ameliyatla tedavisi mümkün olmayan diğer birçok hastalıkta etkin tedavi sağlaması,
-Hastalıkların kronikleşmesini (müzminleşmesini) ve ilerlemesini engellemesi,
-Hayat kalitesini arttırmasıdır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamalarının Olası Risk ve Yan Etkileri Nelerdir?
-Yan etki ve riskleri oldukça azdır. Bununla birlikte, nadir de olsa cilt kızarıklıkları, hassasiyet gibi istenmeyen etkiler görülebilir.
-Çok daha nadir görülen önemli riskler cilt yanıkları, kalp ritm bozuklukları, ciltte aşırı duyarlılık, kan basıncı değişiklikleri, eklem kısıtlılıklarının açılması sırasında kas-tendon hasarlanması-kopması, elektrik çarpmasıdır.
– Bu durumların görülme sıklığını en aza indirmek için uygulama öncesi tıbbi durumunuz hakkında doktorunuza detaylı bilgi vermelisiniz.
ORTOPEDİK REHABİLİTASYON NEDİR?
Kırık, çıkık, bağ ve ligaman yaralanmaları, menisküs ve bağ yırtıkları gibi hastalıklarda, hastalığın durumuna göre ameliyat, alçı ya da atel gibi splintleme yapılır.Sonrasında, fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarının uygulanması, hastaya bir an önce normal aktivite düzeyinin yeniden kazandırılması açısından çok önemlidir.
İyileşmek sadece ağrının geçmesi ya da kırığın kaynaması değildir. Ameliyat,alçı yada atele bağlı uzun süre hareketsiz kalan eklemde ve çevresindeki dokularda birtakım olumsuz değişiklikler (kaslarda güçsüzlük, bağ ve kapsülde sertlik gibi) olabilir. Fizik tedavi rehabilitasyon uygulamaları bu olumsuz durumları bertaraf ederek kişinin normal hayatına en kısa sürede dönmesini ve yeni yaralanmalardan korunmasını sağlar.
AMELİYAT ÖNCESİ REHABİLİTASYON NEDİR?
Son zamanlarda pre-op (ameliyat öncesi) rehabilitasyona önem verilmektedir. Pre-op rehabilitasyon uygulanan hastalarda ameliyatın başarısı artmakta, ameliyat sonrası oluşabilecek olumsuz durumlar en aza inmektedir.Sakatlanmadan sonra, sakatlanan bölgede meydana gelen ağrı, ısı artışı, şişlik, hareket kısıtlılığı, kas zayıflığı gibi problemler azaltıldığında, cerrahi tedavinin daha başarılı olduğu bilinmektedir. Bu yüzden de ameliyat öncesi rehabilitasyon gün geçtikçe daha fazla önem kazanmaktadır.
Ayrıca, önceden tedbir alınarak, ameliyat sonrası gelişebilecek olan sorunların en az düzeyde tutulması sağlanabilir. Örneğin ön çapraz bağ onarımı, omuz ameliyatları gibi bir çok ameliyattan sonra kas zayıflaması ortaya çıkacaktır. Ameliyat öncesi kasları olabildiğince güçlendirerek, sonradan oluşabilecek bu zayıflığı en az düzeyde tutmak mümkün olacaktır. Ameliyat sonrası iyileşme döneminde karşılaşılabilecek zorluklarla nasıl başa çıkılabileceği konusundaki eğitim de, ameliyat öncesi rehabilitasyonun ayrılmaz bir parçasıdır. Örneğin koltuk değneği kullanımı, yürüme eğitimi, ameliyatlı uzvun kullanımı, kıyafet giyip çıkarma vb.
