Çölyak Hastalığı (Dermatitis Herpetiformis) Nedir?

Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten içeren gıdalara karşı aşırı reaksiyon göstermesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalık, başta ince bağırsak olmak üzere sindirim sistemini etkileyerek besin emilimini bozabilir. Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup, çölyak hastalarında bağışıklık sisteminin aşırı tepkisine neden olarak bağırsak yüzeyinde hasara yol açar. Çölyak hastalığı yalnızca sindirim sistemini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda deri, sinir sistemi ve diğer organları da kapsayan geniş bir klinik tabloya sahip olabilir. Dermatitis herpetiformis, çölyak hastalığına bağlı olarak gelişebilen ve deride kaşıntılı, döküntülü lezyonlarla karakterize bir durumdur.

Çölyak hastalığının teşhis edilmesi, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerle ilişkilidir. Bu hastalık her yaş grubunda ortaya çıkabilir ve genellikle çocukluk döneminde veya yetişkinlikte belirti vermeye başlar. Tanı süreci, kan testleri, endoskopi ve biyopsi gibi çeşitli yöntemleri içerir. Günümüzde bilinen en etkili tedavi yöntemi, ömür boyu glutensiz diyet uygulamak olup, bu sayede bağırsak hasarı zamanla iyileşebilir ve semptomlar kontrol altına alınabilir. Bu makalede, çölyak hastalığının nedenleri, belirtileri, tanı süreci ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi sunulacaktır.

Çölyak Hastalığı (Dermatitis Herpetiformis) Nedir?

Çölyak hastalığı, gluten tüketimine karşı bağışıklık sisteminin anormal bir tepki vermesi sonucu ortaya çıkan kronik ve otoimmün bir hastalıktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup, çölyak hastalarında ince bağırsak mukozasında hasara yol açarak besin emilimini bozar. Bu hastalık, dünya genelinde yaygın bir sağlık sorunu olup, genetik yatkınlığı olan bireylerde daha sık görülmektedir.

Dermatitis herpetiformis, çölyak hastalığının deri üzerinde görülen özel bir formudur. Kaşıntılı, kabarcıklı deri lezyonları ile karakterizedir ve genellikle dirsekler, dizler, saçlı deri ve sırt bölgesinde ortaya çıkar. Bu deri reaksiyonu, çölyak hastalığı olan bireylerde gluten tüketimine bağlı olarak gelişir ve genellikle çölyak hastalığının sistemik bir belirtisi olarak değerlendirilir.

Çölyak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Çölyak hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Çölyak hastalığının başlıca nedenleri şunlardır:

• Genetik Yatkınlık: Çölyak hastalığı olan bireylerde HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 genleri yaygın olarak bulunur. Ailede çölyak hastası olan bireylerde risk daha yüksektir.
• Bağışıklık Sistemi Tepkisi: Gluten tüketildiğinde, bağışıklık sistemi anormal bir reaksiyon geliştirerek ince bağırsak mukozasına zarar verir.
• Çevresel Faktörler: Erken yaşta gluten tüketimine başlama, bağırsak enfeksiyonları, stres ve belirli ilaçlar hastalığın gelişiminde rol oynayabilir.
• Bağırsak Mikrobiyotası: Bağırsak florasının dengesiz olması, bağışıklık sisteminin gluten karşısındaki tepkisini artırabilir.

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddetine bağlı olarak farklı organları etkileyebilir. Sindirim sistemi belirtileri ve sindirim dışı belirtiler olmak üzere iki grupta incelenebilir:

Sindirim Sistemi Belirtileri

• Kronik ishal veya kabızlık
• Karın ağrısı ve şişkinlik
• Bulantı ve kusma
• Kötü kokulu dışkı ve yağlı dışkı (steatore)
• İştahsızlık ve kilo kaybı

Sindirim Dışı Belirtiler

• Dermatitis herpetiformis (kaşıntılı, kabarcıklı deri döküntüleri)
• Kansızlık (anemi)
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Depresyon, anksiyete ve sinir sistemi bozuklukları
• Adet düzensizlikleri ve kısırlık

Çocuklarda Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı, çocuklarda büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkileyebilir. Çocuklarda görülen yaygın belirtiler şunlardır:

• Gelişme geriliği ve boy kısalığı
• Karında şişkinlik ve gaz
• İştahsızlık
• Kronik ishal veya kabızlık
• Sinirlilik ve davranış değişiklikleri
• Diş minesinde anormallikler
• Kemik yoğunluğunda azalma

Çocukluk döneminde çölyak hastalığının erken teşhis edilmesi, büyüme ve gelişmenin sağlıklı ilerlemesi açısından oldukça önemlidir.

Çölyak Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Çölyak hastalığının tanısı, genellikle klinik belirtiler, kan testleri ve endoskopik inceleme ile konulur.

1. Kan Testleri:
   • Anti-tTG (Doku Transglutaminaz Antikoru)
   • Anti-EMA (Endomisyum Antikoru)
   • Anti-DGP (Deamine Gliadin Peptid Antikoru)
2. Biyopsi: Kan testleri pozitif çıkan bireylerde endoskopi ve ince bağırsak biyopsisi yapılır. Bağırsak mukozasında villus atrofisi olup olmadığı incelenir.
3. Genetik Testler: HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 genleri, çölyak hastalığına yatkın bireyleri belirlemek için kullanılır.

Tanı sürecinde en önemli nokta, biyopsi ve kan testlerinin gluten tüketimi devam ederken yapılması gerektiğidir. Glutensiz diyet uygulamaya başlamadan önce tanı kesinleştirilmelidir.

Çölyak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Çölyak hastalığının bilinen tek etkili tedavisi, ömür boyu glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet ile bağırsak mukozasında oluşan hasar zamanla iyileşir ve hastalık semptomları büyük ölçüde kontrol altına alınır.

Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Gluten İçeren Gıdalardan Kaçınılmalıdır: Buğday, arpa, çavdar ve bunlardan üretilen ekmek, makarna gibi gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.
• Glutensiz Ürünler Tercih Edilmelidir: Pirinç, mısır, kinoa, patates ve baklagiller gibi doğal olarak gluten içermeyen besinler tüketilmelidir.
• Besin Takviyeleri Kullanılabilir: Demir, kalsiyum, D vitamini ve B12 eksikliklerini gidermek için doktor önerisiyle takviye alınabilir.
• Etiket Okuma Alışkanlığı Kazanılmalıdır: İşlenmiş gıdaların içeriğinde gizli gluten olabileceğinden, ürün etiketleri dikkatlice okunmalıdır.

Bilgilerim gizli kalacak mı ? Bilgilerimin üçüncü kişi ve kurumlarla paylaşılma ihtimali var mı ?

Merkezimize başvurunuz ve tedaviniz de dahil olmak üzere size ait tüm bilgiler yasal haklarınız kapsamında (TC Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği RG 01.08.1998,23420 ) tümüyle gizli tutulmaktadır. Üçüncü kişilere hastalığınız ve tedaviniz hakkında bilgi verilmesi mümkün değildir.

Merkezimizden Fotoğraflar