Sedimantasyon Testi Nedir? Nasıl Yapılır? Fiyatları Ne Kadar?

Sedimantasyon, tıbbi literatürde “eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)” olarak da bilinen, kan testlerinde yaygın olarak kullanılan bir parametredir. Özellikle enfeksiyonlar, inflamatuar hastalıklar, bağ dokusu bozuklukları ve bazı kanser türlerinin tanısında ve takibinde önemli rol oynar. Sedimantasyon testi, belirli bir süre içinde kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) plazma içinde ne kadar hızlı çöktüğünü ölçerek vücuttaki inflamasyon düzeyi hakkında bilgi verir. Testin sonuçları, birçok hastalığın erken teşhis edilmesinde ve tedavi sürecinin izlenmesinde kritik ipuçları sağlar.

Klinik uygulamalarda sedimantasyon testinin yüksek veya düşük çıkması, tek başına belirli bir hastalığın kesin tanısını koymak için yeterli olmasa da, diğer laboratuvar testleri ve klinik bulgularla birlikte değerlendirildiğinde son derece yol gösterici olabilir. Özellikle kronik hastalıkların takibinde sedimantasyon düzeylerindeki değişiklikler, hastalığın aktivitesini ve tedaviye yanıtını gösteren önemli bir belirteç olarak kabul edilmektedir. Bu makalede, sedimantasyonun ne olduğu, nedenleri, normal referans değerleri, yüksekliğinin anlamı ve yüksek sedimantasyonun belirtileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Sedimantasyon Nedir?

Sedimantasyon, tıbbi anlamda eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) olarak tanımlanır ve kanın pıhtılaşmadan ayrıldıktan sonra belirli bir süre içinde eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) ne kadar hızlı çöktüğünü gösterir. Test genellikle Westergren yöntemi kullanılarak yapılır. Bu yöntemde, antikoagülan (pıhtılaşmayı önleyici) içeren bir tüpe alınan kan, dik pozisyonda bırakılır ve 1 saat sonunda eritrositlerin ne kadar çöktüğü (mm/saat olarak) ölçülür.

Sedimantasyon testi, inflamatuar süreçlerde kandaki akut faz reaktanlarının (özellikle fibrinojen ve immün kompleksler) artması nedeniyle eritrositlerin çökme hızının değişmesine dayanır. İnflamasyon varlığında eritrositler birbirine yapışarak rouleaux (bozuk para dizilimi) formasyonları oluşturur ve bu durum çökelme hızını artırır.

Sedimantasyon Neden Olur?

Sedimantasyon hızını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler genellikle vücuttaki inflamasyon, enfeksiyon, bağışıklık yanıtı ve bazı kronik hastalıklarla ilişkilidir.

Sedimantasyonun Yükselmesine Neden Olan Durumlar

1. Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral veya fungal enfeksiyonlar sedimantasyon hızını artırabilir. Özellikle tüberküloz, zatürre ve idrar yolu enfeksiyonlarında yüksek ESR görülebilir.
2. İnflamatuar Hastalıklar: Romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus (SLE), vaskülitler gibi bağ dokusu hastalıkları sedimantasyon hızını yükseltir.
3. Kronik Hastalıklar: Böbrek hastalıkları, inflamatuar bağırsak hastalıkları (ör. Crohn hastalığı, ülseratif kolit) ve bazı karaciğer hastalıkları ESR artışına neden olabilir.
4. Kanser: Lenfoma, multipl miyelom ve bazı katı tümörlerde sedimantasyon yüksekliği görülebilir.
5. Gebelik ve Menstrüasyon: Özellikle hamilelik döneminde sedimantasyon hızında fizyolojik artışlar görülebilir.

Sedimantasyonun Düşmesine Neden Olan Durumlar

1. Polisitemi Vera: Kırmızı kan hücrelerinin aşırı üretimi ESR’yi düşürebilir.
2. Kalp Yetmezliği: Dolaşım bozuklukları sedimantasyon hızını azaltabilir.
3. Karaciğer Hastalıkları: Hipoalbüminemi gibi durumlarda ESR düşük seyredebilir.

Sedimantasyon Kaç Olmalı?

Sedimantasyon hızının normal değerleri yaş, cinsiyet ve bireyin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak kabul edilen referans aralıkları:

• Kadınlarda: 0 – 20 mm/saat
• Erkeklerde: 0 – 15 mm/saat
• Yaşlılarda: Her on yıl için +10 mm/saat eklenebilir.
• Çocuklarda: 0 – 10 mm/saat

Bu değerler genel kılavuz niteliğinde olup, test sonuçlarının bireysel risk faktörleri ve klinik bulgularla birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.

Sedimantasyon Yüksekliği Nedir?

Sedimantasyon yüksekliği, ESR değerlerinin yaş ve cinsiyete göre belirlenen normal referans aralığının üzerinde olması durumudur. Genellikle 20 mm/saat üzeri değerler yüksek kabul edilirken, 50 mm/saat ve üzeri değerler ciddi inflamasyon veya enfeksiyon varlığına işaret edebilir.

Sedimantasyon Yüksekliğinin Klinik Önemi

• Enfeksiyon Hastalıkları: Akut veya kronik enfeksiyonların tanı ve takibinde kullanılır.
• Otoimmün Hastalıklar: Özellikle romatoid artrit ve lupus gibi hastalıkların aktivite dönemlerinde sedimantasyon yükselebilir.
• Maligniteler: Lenfoma, multipl miyelom gibi kanser türlerinde ESR artışı görülebilir.
• Kronik İnflamatuar Hastalıklar: İnflamatuar bağırsak hastalıkları, vaskülitler ve kronik böbrek hastalıklarında sedimantasyon yüksektir.

Sedimantasyon Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Sedimantasyon yüksekliği genellikle altta yatan hastalığın belirtileriyle kendini gösterir. Spesifik bir belirtiye neden olmasa da, aşağıdaki semptomlar yüksek sedimantasyon hızı ile ilişkili olabilir:

• Yaygın Vücut Ağrıları: Özellikle eklem ve kaslarda hissedilen ağrılar.
• Ateş ve Halsizlik: Enfeksiyon ve inflamasyon süreçlerinde sık görülür.
• Gece Terlemeleri: Özellikle lenfoma ve diğer malign hastalıklarda.
• Kilo Kaybı: Kanser ve kronik hastalık belirtileri arasında yer alır.
• Eklem Şişlikleri ve Sertlik: Romatoid artrit gibi hastalıklarda görülebilir.

Sedimantasyon Testi Nasıl Yapılır?

1. Hazırlık Aşaması

Sedimantasyon testi genellikle özel bir hazırlık gerektirmez. Ancak testten önce doktorun belirttiği şekilde aç kalmak veya belirli ilaçları kullanmayı bırakmak gerekebilir. Test öncesinde doktorunuza mevcut ilaçlarınızı ve sağlık durumunuzu bildirmek önemlidir.

2. Kan Örneğinin Alınması

• Kan Alımı: Test için genellikle kol damarından kan alınır.
• Laboratuvar Süreci: Alınan kan, sedimantasyon tüpüne konur ve belirli bir süre (genellikle 1 saat) boyunca bekletilir.

3. Sonuçların Değerlendirilmesi

• Eritrositlerin tüpün dibine ne kadar hızlı çöktüğü ölçülür.
• Yüksek sedimantasyon hızı genellikle iltihap, enfeksiyon veya bazı kronik hastalıkların belirtisi olabilir.
• Düşük sedimantasyon hızı ise genellikle normal kabul edilir ancak bazı durumlarda polistemia vera gibi hastalıklara işaret edebilir.

Sedimantasyon Testi Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

Sedimantasyon testi sonuçları genellikle 1-2 iş günü içerisinde çıkmaktadır. Ancak testin yapıldığı sağlık kuruluşuna göre bu süre değişiklik gösterebilir:

• Özel Hastaneler: Sonuçlar genellikle aynı gün veya ertesi gün çıkar.
• Devlet Hastaneleri: Sonuçların çıkma süresi genellikle 1-2 gün olabilir.
• Laboratuvar Merkezleri: Hızlı sonuç almak mümkündür ve çoğu zaman birkaç saat içinde sonuç alınabilir.

Sonuçların Anlamı

• Normal Değerler: Kadınlarda genellikle 0-20 mm/saat, erkeklerde 0-15 mm/saat arası normal kabul edilir.
• Yüksek Sedimantasyon: Romatoid artrit, enfeksiyonlar, bağ dokusu hastalıkları veya kanser gibi durumlara işaret edebilir.
• Düşük Sedimantasyon: Anemi, polistemia vera veya belirli kan hastalıklarında görülebilir.

Sedimantasyon Testi Fiyatları Ne Kadar?

Sedimantasyon testi fiyatları, testin yapıldığı sağlık kuruluşuna, testin hızına ve bulunduğunuz şehre göre değişiklik gösterebilir. Sedimantasyon testi fiyat aralıkları, testin kapsamına ve sağlık merkezinin sunduğu hizmetlere göre farklılık gösterebilir. Sedimantasyon testi fiyatları hakkında bilgi almak için telefon numaramız veya canlı destekten yardım alabilirsiniz.

Sedimantasyon Testi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

❓ Sedimantasyon testi aç karnına mı yapılır?

Evet, genellikle sedimantasyon testi aç karnına yapılır. Ancak bu durum, doktorunuzun önerisine göre değişebilir.

❓ Sedimantasyon testi hangi hastalıkları gösterir?

Romatoid artrit, lupus, enfeksiyonlar, bağ dokusu hastalıkları ve bazı kanser türleri hakkında bilgi verebilir.

❓ Sedimantasyon testi ne kadar sürede sonuçlanır?

Genellikle 1-2 iş günü içerisinde sonuçlanır ancak özel laboratuvarlarda daha hızlı sonuç almak mümkündür.